Schelpenzuiger

De Waddenzee, dat was een schelpenzuiger van ons. Van mijn vader. Vóór de oorlog was hij visserman. In de oorlog zijn de schepen gevorderd door de Duitse Wehrmacht. Die schepen kwamen in 1945 terug als wrakken. Ze hadden de keuze: óf op laten knappen, óf ze kregen geld om iets anders te doen. Dat geld kwam van de herstelbank, de Nederlandse Investeringsbank. Toen kozen oom Waalke Smit en mijn vader Tamme Bolt voor de schelpenzuigerij.

Net na de oorlog werd er ontzettend veel gebouwd. Daarbij werd schelpkalk uit de kalkovens gebruikt*. Je had kalkovens door het hele land, in Ten Boer had je er ook één. De ontwikkeling in de schelpenzuigerij had in die jaren zijn hoogtepunt. In de volksmond werd gezegd: als je een schelpenzuiger had, nou dan had je het gemaakt. Dat was economisch beter dan de garnalenvisserij.

De schelpenvisserij is in Zoutkamp enorm belangrijk geweest. De familie Toxopeus begon met een schelpenzuiger, Heidema Van der Ploeg, Jan Koning, Woldring, Jark Visser en Smit hadden een schelpenzuiger. En wij, de familie Bolt.

Het Wad heeft altijd al vol gezeten met kokkels, schelpdieren. Maar op een gegeven moment sterven die beestjes af. De schaal, de schelp, blijft over. Om de schelpen daar weg te halen, maakten we met de zuiger een soort trechter in de bodem. Vijf tot zes meter diep. Dan liepen die schelpen eigenlijk in dat gat. De schelpen kwamen schoon aan boord, het zand werd eruit gezeefd.

Later werd het maken van zo’n trechter in de bodem verboden. Je mocht op het Wad niet meer van die diepe gaten zuigen. Dus toen gingen we de ruggen van de zandbanken bevissen. De schelpen stromen namelijk ook via de zeegaten naar buiten het Wad toe. Daar kwamen ze op bepaalde zandbanken tot rust. Daar mag je ze nog bevissen met een sleepzuiger en dat gebeurt nu nog steeds.

Tegenwoordig kom je geen kalkovens meer tegen. In de bouw heeft men tegenwoordig iets anders wat dezelfde werking heeft als schelpkalk toen.
De schelpen worden nu nog gebruikt voor isolatie en voor tuinpaden en zo.

Mijn broer vaart nog van Harlingen met de Waddenzee. Niet met dit schip, maar met een moderner en groter schip. Dit oude schip is verongelukt. Gekapseisd, in 1961. Ik was toen zelf aan boord, heb het allemaal meegemaakt. Er is nog een jongen bij om het leven gekomen, dat was heel tragisch.

• Kalkovens werden gebruikt voor de fabricage van schelpkalk, een belangrijk bestanddeel van metselspecie en beton. Daarvoor werden schelpen in de ovens verhit tot meer dan 1.000° Celsius.